Nikon heeft nu de ultra compacte D40 uitgebracht als opvolger van de populaire D50. Bedoeld als betaalbare, gemakkelijk te gebruiken reflex camera biedt deze nieuweling veel van de functies die andere, duurdere modellen ook hebben. Hij heeft een 6.1 megapixel sensor, een nieuwe beeldprocessor, de mogelijkheid om foto’s in-camera te bewerken met D-lighting en rode-ogen reductie en hij kan continu opnames maken tot 2.5 beelden per seconde. Dit allemaal in een kleine en lichte body met de van Nikon bekende kwaliteit.

De camera in de praktijk

Pas als je de camera naast zijn grotere broertjes zet valt op hoe klein hij eigenlijk is. Onze vertrouwde Nikon D70 lijkt reusachtig vergeleken met het nieuwe model. Dat geldt ook voor het gewicht. Als je de Nikon D40 oppakt voelt hij meer als een grote compact dan de volwassen DSLR die het toch echt wel is.

Als we onze gebruikelijke rondleiding om de camera bovenop beginnen, zien we de ingebouwde flitser met een richtgetal van 12 bij ISO 100 en een flitssynchronisatietijd van 1/500s – erg handig voor subtiele invulflits bij weinig omgevingslicht. De standaard flitsschoen biedt de mogelijkheid om een reeks Nikon Speedlights aan te sluiten of verschillende vreemd-merk flitsers. Daarnaast vinden we de stevige programmaknop, die toegang biedt tot de programma- en onderwerpstanden. De sluiter zit bovenop de comfortabele handgreep met de aan/uit knop daar omheen. Twee kleine drukknoppen activeren het LCD scherm achterop en regelen de belichtingscompensatie. In tegenstelling tot de D50, bezit de D40 geen LCD schermpje bovenop de camera. In plaats daarvan wordt alle informatie getoond op het 230.000 pixels grote TFT scherm aan de achterzijde.

Dit 2.5-inch grote LCD speelt duidelijk een centrale rol in de bediening van de camera. Aangezien het statusscherm bovenop ontbreekt, worden alle camera-instellingen via dit LCD gestuurd en geregeld. De belichtingsinformatie wordt getoond als een grafische weergave van diafragma en sluitertijden of u kunt kiezen voor een meer conventionele indeling, waarbij alle instellingen netjes naast elkaar worden weergegeven. Door het indrukken van de "zoom-in" knop linksonder het LCD in combinatie met het instelwiel kunnen belangrijke parameters snel aangepast worden. U kunt de witbalans en ISO gevoeligheid instellen, maar ook de beeldkwaliteit of het beeldformaat, het AF punt of een van de drie lichtmeetmethodes. Dit werkt snel en comfortabel en zelfs een nieuweling zal zich er, dankzij de geïntegreerde Help functie, snel thuis voelen. Deze Help functie is op te roepen door de "zoom-uit" knop naast het LCD in te drukken en geeft een duidelijke uitleg van de betreffende instelling. Daarbij zijn er de nieuwe "help-beelden" die een voorbeeld laten zien van een vergelijkbare fotosituatie. Het menu systeem maakt gebruik van een prettig kleurenschema en een groot lettertype voor gemakkelijke navigatie. Door de duidelijke en heldere indeling wijst de bediening zich eigenlijk vanzelf. Bij het bekijken van foto’s kan het schermbeeld tot 19x vergroot worden zodat scherpte en belichting goed beoordeeld kunnen worden. Daarbij is er gedetailleerde beeldinformatie op te roepen over onder andere diafragma en sluitertijd, alsmede een histogram en een indicatie van overbelichte beeldpartijen.

Als we onze tour vervolgen aan de achterzijde van de camera, zien we vier grote knoppen links van het LCD scherm. Behalve de "zoom-in" en "zoom-uit" knop die al eerder besproken zijn, vinden we hier de Weergave en Menu knoppen. Rechtsonder het scherm zien we de Wisknop en de grote Vierwegschakelaar die gebruikt wordt om door het cameramenu te navigeren en het AF-scherpstelpunt te bepalen. Er is geen schakelaar die het AF-punt vastzet, zoals op sommige andere Nikon modellen het geval is. Als "links-ogige" fotograaf verplaatste ik dan ook regelmatig het scherpstelpunt met mijn neus zonder dat ik er erg in had. Gelukkig is het - rood oplichtende - AF-punt duidelijk te zien in de zoeker dus scherpstelfouten zullen meestal op tijd opgemerkt worden, maar het regelmatig opnieuw instellen zorgde voor ongewilde vertraging waardoor ik sommige fotomomenten miste.

Een ander punt waar linkse fotografen rekening mee moeten houden is de kleine AE/AF schakelaar die direct rechts naast de zoeker zit, ter hoogte van uw rechteroog. Bij het gebruik van AE/AF lock is het risico aanwezig dat uw duim in uw rechteroog terechtkomt. Dit kan niet echt aangemerkt worden als een ernstige tekortkoming van de camera, maar als het uw manier van fotograferen in de weg zit kan dit op den duur irritatie opleveren. Ons advies aan "linkse" fotografen is dan ook om de camera voor aanschaf eerst even uit te proberen.

De optische zoeker op de Nikon D40 is groot en helder met een grote kijkhoek en een comfortabele rubber oogschelp. De zoeker toont ongeveer 95% van het beeld en is uitgerust met een dioptrie-instelling. Onder in de zoeker wordt een uitgebreide reeks beelddata aangegeven, variërend van diafragma, sluitertijd en lichtmeetmethode tot het aantal beschikbare opnames en de toegepaste belichtingscompensatie. Zelfs de status van de accu wordt aangegeven.

Aan de voorzijde van de camera kun je niet om de nieuwe AF-S DX f/3.5-5.6 GII 18-55mm kit lens heen. Met een beeldhoek vergelijkbaar met een 27-83mm kleinbeeldlens is deze voldoende voor huis tuin en keuken situaties, hoewel sommige gebruikers misschien liever een wat langer telebereik gehad zouden willen hebben. Op dit moment is de D40 echter alleen leverbaar inclusief deze lens, hoewel er wel andere Nikon lenzen verkrijgbaar zijn die op dit model passen. Onthoud dat de Nikon D40 geen ingebouwde sdcherpstelmotor heeft waardoor hij alleen automatisch scherp kan stellen met AF-S en AF-I lenzen met ingebouwde scherpstelmotor. Er is geen mechanische scherpstelnok op de metalen lens vatting zoals op de D80 of enkele andere Nikon DSLR's. Dit betekent dat nogal een aantal oudere Nikon lenzen alleen op de D40 gebruikt kunnen worden door handmatig scherp te stellen.

Naast de lens zit het AF-hulplicht dat ook gebruikt wordt voor rode-ogen reductie bij flitsopnames. Rechts, net onder de flitsknop, zit een kleine Functieknop. Standaard bedient deze de zelfontspanner, maar de gebruiker kan hier een andere functie aan toewijzen zoals de instelling van ISO of Witbalans, opname van enkel of continubeelden of het instellen van beeldkwaliteit en beeldformaat. Op verschillende andere Nikons zouden we hier ook de scherptediepteknop vinden. Deze ontbreekt echter op de D40 omdat dit een van de functies is die de D40 niet heeft.

De Nikon D40 gebruikt SD-kaartjes maar hij ondersteunt ook de nieuwe SDHC geheugenkaarten die verkrijgbaar zijn met een capaciteit tot 4Gb en zelfs meer. Op de bodemplaat van de camera zien we een stevige metalen statiefbevestiging, mooi in lijn met de lens waardoor ook het batterijdeksel goed bereikbaar is als de camera op statief staat.

In de Nikon D40 doos

Zoals al vermeld is de Nikon D40 alleen leverbaar met de nieuwe f/3.5-5.6 GII 18-55mm Zoom Nikkor lens, die gebruik maakt van ED glas voor scherpe en mooie beelden. In de doos vinden we verder een comfortabele brede schouderriem, lens- en bodydoppen en een heldere uitgebreide gebruiksaanwijzing van 125 pagina's, die alle camerafuncties uitgebreid bespreekt. De verbinding met de computer gaat via de meegeleverde USB 2.0 kabel, maar in sommige landen (zoals Nederland) wordt er geen A/V kabel meegeleverd.

De stroomvoorziening wordt geregeld door de nieuwe compacte EN-EL9 lithium-ion accu die met zijn 1000mAh 7.4Wh krachtig genoeg is voor zo'n 470 opnames volgens CIPA standaard. We hebben dit niet zelf kunnen controleren maar onze ervaring met Nikon accu's is dat ze genoeg uithoudingsvermogen hebben voor vele uurtjes probleemloos fotoplezier. Het opladen van de accu met de meegeleverde MH-23 lader duurt ongeveer 90 minuten. Een AC-adapter die als dummy-accu in het batterijhuis geplaatst wordt is als extra leverbaar zij het tegen een nogal stevige prijs.

De software bij de D40 bestaat uit Picture Project 1.7 voor Windows en Macintosh. Hiermee kunnen op eenvoudige wijze JPEG en NEF (RAW) beelden overgezet en gerangschikt worden op de computer. Met de nieuwe verbeterde interface kunt u door de beelden bladeren en enkele eenvoudige beeldbewerkingen uitvoeren zoals verscherpen of de kleurbalans aanpassen. Ook ondersteunt het programma verschillende plug-in functies. Voor de enthousiaste gebruiker wordt in sommige landen een proefversie van Nikon Capture NX meegeleverd. Dit professionele programma biedt geavanceerde en uitgebreide mogelijkheden voor het omzetten en bewerken van uw beelden.

Voor de echte fotograaf is Nikon Capture bijna een must, omdat de bewerkingsmogelijkheden van NEF (RAW) beelden bij het meegeleverde Picture Project eigenlijk vrij beperkt zijn. Er is bijvoorbeeld geen mogelijkheid om de witbalans aan te passen of digitale belichtingscompensatie toe te passen. Het als extra verkrijgbare Nikon Capture NX biedt echter volledige ondersteuning voor zowel NEF (RAW) als JPEG data, en het kent functies als automatisch doordrukken en tegenhouden, het verwijderen van stofjes en de mogelijkheid de camera te bedienen via de USB verbinding.

Beeldkwaliteit

De 18-55mm ED kit lens die bij de Nikon D40 zit levert uitstekende resultaten met mooi scherpe foto's. Er is enige tonvormige vertekening te zien in de groothoekstand, die langzaam verdwijnt als je inzoomt. Boven 45mm zijn horizontale en verticale lijnen mooi recht. Hoewel er enige chromatische aberratie - paarse randjes - te zien is in situaties met extreem contrast, was er geen lichtafval zichtbaar in de uiterste hoeken op volle opening.

Beelddetail en kleurweergave zijn prima, met sterke rode en blauwe tinten, want dit is klaarblijkelijk wat de consument op vandaag wil. Mocht het niet helemaal uw smaak zijn, dan is dit eenvoudig te verhelpen door de kleurweergave, scherpte of kleurtoon in het camera menu aan te passen aan uw eigen voorkeur.

De 6.1 megapixel sensor in combinatie met dezelfde beeldprocessor die in de Nikon D80 en D200 gebruikt wordt, levert beelden met een groot dynamisch bereik en prima detail in de hoge lichten en schaduwpartijen. Zelfs bij hogere ISO gevoeligheden blijft er genoeg detail zichtbaar met weinig ruis en een mooie kleurbalans. Pas als u boven ISO 800 komt, wordt ruis zichtbaar, hoewel dit naar ons idee minder is dan bij sommige andere camera's in dit segment. ISO 3200 is natuurlijk alleen voor noodgevallen bedoeld, maar het is goed dat Nikon deze ingebouwd heeft. De belichting van alle testfoto's was uitstekend dankzij de matrix, centrumgerichte en spotmeting instellingen die de D40 biedt. Het enige probleem dat we opmerkten, had te maken met de automatische witbalans die iets te warm tekende onder gloeilamplicht naar ons idee. Voor opnames binnenshuis onder normale lichtomstandigheden is het daarom beter om te schakelen naar de instelling voor gloeilampen.

Een heel handige functie, zie we ook al zagen op de Pentax K10D is de Auto-ISO functie, die de camera in staat stelt automatsch de isdo instelling aan te passen aan de lichtomstandigheden, maar waarbij de gebruiker het bereik aan kan geven waarbinnen dit gebeurt. Prima als u meer gevoeligheid nodig heeft maar toch de detailweergave wilt bewaken. Om bewegingsonscherpte te voorkomen kunt u hier ook een minimum sluitertijd aangeven waar rekening mee gehouden wordt.

We hebben de Nikon D40 getest met de meest recente 1.10 firmware. Een paar probleempjes die nog in de oude versie zaten zijn nu hersteld, zoals fouten in de Engelse, Duitse, Poolse en Zweedse cameramenu's. De camera is nu geschikt voor Windows Vista en ondersteunt het nieuwe USB Media Transfer Protocol (MTP) en de datum is nu instelbaar tot 2099. Een klein defect dat ervoor zorgde dat de instelling voor het AF-gebied teruggezet werd naar de standaardinstelling, als de monitor en lichtmeting automatisch uitschakelden, is nu opgelost samen met een of twee kleine correcties die moeten voorkomen dat de camera vastloopt als bepaalde reset-operaties worden uitgevoerd.

We zullen niet alle veranderingen uitgebreid bespreken hier omdat we geloven dat de meeste aanpassingen van de firmware niet zo belangrijk zijn voor de gemiddelde gebruiker omdat ze niet echt van invloed zijn op de fotoprestaties van de camera. Eén aanpassing die het leven met de camera nog net iets aangenamer maakt is dat wanneer een van de preset witbalans instellingen aangepast wordt aan uw eigen voorkeur, een klein plusje of minnetje zichtbaar wordt naast de WB-instelling bij de beeldinformatie op het LCD scherm, als geheugensteuntje zeg maar.

Conclusie

Het is goed om te zien dat de nieuwe Nikon D40 eigenlijk geen belangrijke functies mist. Het is een snelle camera uitgerust met dynamische TTL scherpstelling met fase detectie; drie lichtmeetmethodes, waaronder de exclusieve Nikon 3D kleurenmatrix II meting; een ISO bereik van 200 tot 3200 en extra's zoals flitslichtcompensatie en belichtingscompensatie (echter zonder bracketing). Beelden kunnen worden opgenomen in JPEG of RAW formaat en er is een uitgebreid in-camera retoucheermenu met veel verschillende mogelijkheden. Het feit dat hij "slechts" 6 megapixel is in vergelijking met de concurrentie is geen nadeel omdat je nog steeds grote (A3+) prints kunt maken met uitstekende resultaten.

Bovendien zijn er voor de enthousiaste gebruiker genoeg handmatige instellingen om mee te kunnen experimenteren, terwijl elk minder ervaren familielid de camera ter hand kan nemen, op Auto zetten en direct kan gebruiken. Dat maakt de Nikon D40 een perfecte keuze voor iedereen die op zoek is naar een gebruikersvriendelijke, compacte en lichtgewicht DSLR met prima prestaties voor een zeer concurrerende prijs.